Köşpendeler - EEE - Qahar-26

Yeserkegen kelgende Kümes üyde joq yeken. Altınşaş yekeue jetem balalardı yertep qala şetendege ormanğa seruenge ketepte. Jas jegette generaldıñ öze qarsı aldı. Bunıñ Peterburgke oquğa bara jatqanın yestep, tepte yerken, aşıq söyleste.
— Oqı. Belem alıp tezerek qayt, — dede ol ber sözende Yeserkegenge, — senderdey köze aşıq azamatın kütep otırğan yeldereñ bar.
— Peterburg bezde kem yetep dayındaytınına kemneñ köze jetken, — dede Yeserkegen generaldıñ jılı söze köñelen teberentep, — mümken menen de voyskovoy starşina Lebedev sekelde orıstıñ ber qanşelek ofitseren ester...
— Joq, sen onday jolğa tüspe, — dede şın oyımen general Gens, — Peterburgte demokratşıl, aqıl oy iese keseler köp. Solarğa jaqınday bel. Olar sene qandı jolğa salmaydı...
Yeserkegen añ-tañ. Orıs generalı. Aytıp otırğanı patşa generalına jat oylar. Onıñ yesene bağanağı jegetteñ «bul janaraldıñ öze qızıq adam...» degen söze tüste. «Ras qızıq adam boluı kerek... Ber rette şın aq jürek jan... Älde menemen jay qaljıñdasıp otır ma? Solay sekelde... Aq jürek adam bolsa, Kärebay şaldıñ aulın nege şaptırdı? Sondağı jazıqsız tögelgen qanda munıñ da ülese bar yemes pe?!»
Kärebay şaldıñ aulındağı körenes köz aldına yelestep ketkende Yeserkegen özen öze ustay almadı. Bolğan uaqiğanı generalğa teges aytıp berep, «buğan kem ayıptı?» degendey Gensteñ betene qaradı.
General ün-tünsez uzaq otırdı da, älden uaqıtta barıp:
— Meksika, Peru jerleren ispandıqtardıñ qalay bilep alğanın yestegeneñ bar ma? — dede. Konkistadorlar jergelekte jurttıñ beren qaldırmay qırmaq bolğan. Tepte qazerge Amerika, Angleyä otarşıldarınıñ sayasatın alsaq onda da sol qeyänat. Bular da ber indeets, ber negr qaldırmay dünieden joq yetuge dayın... İndeets pen negrde berjolata qurtıp jeberuge tek qara jumısqa, plantatseyälarğa tegen paydalanatın küş kerek... sondıqtan ğana olardı qul retende rezervatseyälarda amalsız ustauda... Yeger orıstıñ Gorçakov, Skoblev sekelde generaldarına salsañ osınau keñ dalada berde-ber qazaq qaldırmauğa bar. Beraq bular orıs halqı yemes, orıs halqı tügel sanalı oqığandarına da jatpaydı, bular Nikolay Palkin sekelde otarşıl patşanıñ auır kürjelere. Qazaq basına töngen osınday auır kürjelerde bez şamamız kelgenşe jeñeldetuge tırısudamız. Beraq berden bar oyıñdı eske asıra almaysıñ, — ol säl toqtap qayta söylede. — äzerge bez azbız, olar köp. Halıq äle oyanbay jatır. Sondıqtan munday ülken küreste jañağı sen aytqanday uaqiğalar bolıp turadı. Beraq qazaqta maqal bar ğoy: «Bitke ökpelep, tonıñdı otqa salma» degen, aq patşağa ökpeleymen dep orıstıñ demokratşıl adamdarınan bezuge bolmaydı. Sen de bezbe, öytkene olar qazaq sekelde keşkentay ulttıñ ülken qayğısına ortaq.
Yeserkegen general sözenen ülken äser alsa da ündemede, auır jarasına şipa tapqanday, tıñdağan üstene tıñday bergese kelde.
— Tübe, — dede general Gens, — qazaq halqı orıs halqımen dostasadı... Al oğan deyen patşa ağzamnıñ degene boladı. Qazaq jerende onıñ otarşılıq sayasatı äre ketkende yende ber jiırma jıldıñ eşende ayaqtaladı. Küş qazer Rosseyä patşasınıñ jağında. Rosseyä otarşılıq sayasatı degenene jetpey toqtamaydı. Al öz maqsatına jetu üşen aq patşa ayanbay qan töguge bar. Sondıqtan osı jiırma jıldıñ eşende qan neğurlım az tögelse, soğurlım bul qeyänat qazaq halqına jeñel tüsede. Beraq munı bası Kenesarı bop uqpaydı. Olardıñ qimılı pelge ürgen qanden küşekpen teñ...
Däl osı kezde Altınşaş pen Kümes kelep söz bölenep kette, beraq Gensteñ aytqandarı Yeserkegenneñ jüregende quran sözendey jattalıp qaldı.
Kümes Yeserkegende tuğan ağasın körgendey közenen jası parlap, quşağın jaya amandastı.
Amal ne, uzaq söylesuge mümkenşelektere bolmadı. Yeserkegen yerteñene Peteburgke jedel baratın jämşektermen berge jürep kette. Tel uşında aytılmağan sır, köñelde şeşelmegen jumbaqtar kete bardı.

EEE
Ber mıñ segez jüz qırıq berenşe, qazaqşa Siır jılı, qırküyekteñ jetese küne, Alaşahannıñ beyeteneñ basında üş jüzdeñ aqsaqal, bilere jinalıp Kenesarını aq kigezge salıp, han köterde. Bul kezde İosif Gerburt-Jüsep Tor-
ğayda yede. Kenesarı han boldı degende yestegennen-aq Jüsep qattı renjede. Qazaq yeleneñ patşa otarşılıq sayasatına qarsı küresen Kenesarı öz armanına jetuge paydalanğanın yende tüsenep, köterelesteñ keleşegene qaueptene qaradı. «Kenesarınıñ han boluı, onıñ öz armanına jetken jere, beraq bul halıq yereueleneñ betken jere. Yende jurt özeneñ bostandığı, jere üşen yemes, Kenesarı kötergen jasıl tulı handıqtı qorğaymın dep alısuğa mäjbür boladı. Budan äre soñınan yergen yel künnen-künge azaya tüsede. Aqırında kökeykeste telegene jete almaytının uqqan halıq odan berjolata bezede. Buqara jurtqa budan bılay qaray Kenesarığa yerep qırılğanşa, jan saqtau üşen Rosseyä impereyäsınıñ qol astına kergen jön. Bäreber Rosseyä impereyäsı Kenesarını han yetep qoymaydı. Yerteñ qalıñ qolmen şabadı. Halıq munı neğurlım tez tüsense, oğan Rosseyä patşalığına soğurlım bağınu tiemde. Beraq osını halıq tez tüsener me». Halıq kötereleseneñ tübe barıp feodaldıq, handıq tartısqa aynalğanın körgen İosif Gerburt-Jüsep yende Kenesarı ordasınan ketpek boldı. Beraq on jıl ömere ötken, janınday jaqsı körgen qazaq yelen basına qaterle kün tuğan kezde tastap ketudeñ reten taba almadı. «Han bolıp şıqqan biege — qulağan quzı yekenen Kenesarınıñ öze tüsenbegen künde de onıñ janında Taymas, Sidaq qoja sekelde aqıldı adamdar bar yemes pe, olar nege tüsenbeyde? Yeñ bolmasa solarmen söyleseyen, soñdarınan yelen, jeren qorğap yergen qalıñ buqara Kenesarınıñ aldağanına köze jetkende bulardan qol üzetenen aytayın. Mümken aqıl aytar törege», — dede ol eşenen.
Beraq Jüsep yeke jağdaydı yeske almadı. Bere Kenesarı bes jıl urıs-ayqastıñ eşende, öz mañına tar jol, tayğaq keşu kün tusa tastap ketpeyten, äygele batırlardan, töre tuqımı tuğan-tuısqandarınan tabandı serekter jinap, olardı jumılğan jumırıqtay, tastay yetep ustay belde, Bul batır, sultan, bilerdeñ ärqaysısınıñ soñında az bolsın, köp bolsın jeke auılı, ruı bar. Ruşılıq äbden qanına señgen qazaq batırı, bie qayda bastasa sonda baradı. Kenesarınıñ qasında munday serektere bar degen söz — yele bar degen sözben teñdes. Handıqqa, mansapqa, baqqa talasatın adamdardıñ yeñ aldımen mañayına özen satpaytın tabandı keselerde jinap aluı yejelge ädettere. Munday terektersez qanday aqıldı qayratker bolsa da oylağan maqsatına jete almaydı. Kenesarı da bul ädeste jaqsı paydalana belgen adam. Onıñ ber mıqtılığınıñ öze de osında yede. «Tek Baytabın batır ğana şi şığarğalı jür me, qalay deyde eşenen sultan, yeger közem şın jetse...» Yekenşese: burın basqa ülgede memleket bolıp körmegen, äle de feodaldıq, ruşılıq satıda jürgen qazaq yelene handıq degen uğım — jeke yel bolıp, özeneñ jeren, yerkenşelegen saqtau degen uğımmen ber. Qalıñ buqarağa han saylau degen uğım, onıñ jeke yel bolıp kösememezde sayladıq degen uğımmen uştasıp jatadı. Osınday tüsenektege qalıñ buqara, alğaşqı kezde özeneñ Rosseyä patşasınıñ otarşılıq sayasatına qarsı bas kötergen qimılın aqırında kep bostandıqtarı üşen yemes, Kenesarınıñ handığı üşen küresene aynalıp ketkenen añğarmadı. Şınında da Rosseyä patşalığına bağındım dep betem estey turıp Kenesarınıñ özen han kötertue, yel qamın yemes, öz qamın oylauı yede. Bul baqqumar sultannıñ ğana tragedeyäsı yemes, bostandıqtı köksep aldanğan halıqtıñ da tragedeyäsı yede. Osı tragedeyäsın tüsenbegen yel Kenesarınıñ soñına yerep tağı da bes jıl küreste, aqırında qanğa batıp qırıldı...
Kenesarı qozğalısınıñ yende halıqqa qanşalıq qauepte yekenen tüsengen Gerburt-Jüsep Qasım balasınıñ qanday küşte adam yekenen de yende ğana uqtı. «Tarihtıñ är satısında, halıq armanınıñ ber toğısqan tüyende kezderende osınday adamdar tuadı. Olar özdereneñ maqsattarına jetu üşen halıqtı da, tarihtı da, bären de paydalana belede. Bularda da qur ğana qanıpezerlek, adamdı ayamastıq qana yemes, aqıl da, amal da mol kelede. Kenesarı da sonıñ bere. Yeger osınday adam milliondağan halqı bar ülken yelge jaratılsa qayter yede? Azğantay qazaq halqın qanşa qanğa batırsa, ülken yelde de sonşa qanğa batırar yede. Onda Kenesarı qozğalısı keşkentay yel yemes, ülken yel tragedeyäsı bolar yede. Halqınıñ keşkentaylığınan bul yeldeñ ülken tragedeyäsı özge jurttıñ közene keşkentay tragedeyä bolıp körenede. Sondıqtan da keyde «Yevropa habarşısında» ğana qazaq qozğalısı turalı qısqa-qısqa habarlar şığadı. Rosseyänıñ şığıs burışında qanday ayqastar bolıp jatqanın Yevropa yeldere tepte belmeyde. Al tüsengen adamğa bul — keşkentay yeldeñ tragedeyäsı. Qazaq jerene yende burınğıdan da ülken qayğı kelde. Ol qayğı közden jas, jürekten qan bop ağadı. Kenesarı jurttı Rosseyä otarşıldıq sayasatına qarsı köterep, aqırında öze han boldı. Yende sol tağımnan tüspeymen dep halıqtı ajalğa qarsı aydap saladı. Al onı äle künge deyen yeleneñ qamın oylağan kemeñger dep tüseneten jurt munıñ soñınan tağı yere tüsede. Munday jağdaydı tarihta jalğız Kenesarı paydalana belgen be? Joq, bul talay qaharmandardıñ qayğılı ülese. Napoleon da jahankezdek esen osılay bastağan joq pa yede. Frantseyä halqınıñ revolyutseyälıq ruhın paydalanıp, Burbondardı qurttı, royalisterde Frantseyä jerenen qudı. Budan artıq sol kezde revolyutseyälıq es bolar ma? Beraq artınan öze imperator boldı. Özene jol aşqan revolyutseyänı öz qolımen tunşıqtırdı. Kenesarı da söytede. Yerteñ qazaq jerene şın mağınada han bola qalsa, Gorçakov pen Qoñırquljanıñ qazaq halqına estegenen bu da esteyde. Sonda Kenesarınıñ qozğalısı qanday qozğalıs? Rosseyädan qazaqtı bölep alıp, feodaldıq handıq quru üşen küresken halıq telegene säykes yemes kertartpa qozğalıs. Budan qazaq yelene keler payda joq. Odan da qazaq buqarasına Rosseyä impereyäsınıñ qol astına keru kerek. Rosseyä qol astına keru degen söz — orıs halqımen ber bolu degen söz. Keleşege de, qayğısı da, quanışı da ber. Patşa qısımşılığına da qarsı teze qosıp berge kürese aladı. Mädenietke de berge jetede. Al Kenesarı bolsa özeneñ feodaldıq-handıq bölşektenuemen qazaq yelen orıs halqınan uzaq uaqıtqa bölgele tur. Joq, bul jağdayda sanası bar azamattarmen söylesu kerek. Yel basına kelgele turğan apatqa araşa tüsu kerek».
Beraq Gerburt-Jüsep Taymaspen de, äbelğazımen de, Sidaq qojamen de tez kezdese almadı. Joq jerden Kenesarınıñ özemen söylesuge mäjbür boldı. Bular ber mıñ segez jüz qırıq yekenşe, Barıs jılınıñ köktemende kezdeste. Kenesarı ötken jılğı qara suıq küzde Perovskiydeñ jarlığı boyınşa Qoqan jerenen qaytıp kelgen soñ, jıldağı ädete boyınşa qalıñ äskeren yelde-yelene tarattı. Öze azğantay töleñget aulı men tört jıldan bere bauır basqan Torğay özeneneñ joğarğı sağasındağı qıstauında qıstı tınış ötkezep şıqtı. Perovskiy men Genske ökpelegendekten qıs eşende olarmen habarlasa qoyudı da jön körmegen. Beraq osı Barıs jılınıñ basında Orınborda Gensteñ üyende jetem balalarğa tärbieşe bolıp jürgen Altınşaşqa jolığıp qaytqan Baytabın suıq habar äkelde. Patşa ağzam jaqında Perovskiyde ornınan alıp Orınbor äskeri gubernatorı yetep general Obruçevte tağayındaptı-mıs. Baytabın; «Serä, Genste de bosatatın körenede, esen tekseruge jeberepte», — dep kelgen. Bul habardı yestesemen qıstan tınış şığuğa aynalğan Kenesarı tüsenen şoşıp oyanğan adamday qobalji bastağan. Qaramağındağı rulardıñ basşılarına at şaptırıp «äskerleren jıldağıdan göre yerterek, qar ketesemen, kök şığuğa qaramay-aq, Qara Keñgerdege Alaşahan molasınıñ janına jetkezsen», — dep habarlandırğan. Öze de surapıl soğarın sezgen şağaladay äldenege mazası ketep, bertürle tınışsızdana tüsken. Öytkene bularmen tel tauıp, betemge kelgele otırğan Perovskiyde patşa ağzamnıñ tegen tüsermegenen sezgen... Jäne astırtın Orınborğa jebergen kese arqılı, Gensteñ üyende anda-sanda bas qosatın ofitserlerdeñ sözderenen «Obruçevteñ Kenesarığa senbeytenen» Altınşaş ta habarlağan. Burın Perovskiydeñ täk-tägemen äzer jürgen Gorçakovtıñ yende buğan şabuıl jasaytının Kenesarı berden uqqan.
Osınday qobaljuda kökek ayı öte bastağan kezde, Kenesarı azıraq boy sergetep qaytayın dep qasına özeneñ batırların yertep Aqsaqal töbedege toqal äyele qıstauınıñ mañındağı qalıñ jıñğıldı qıratqa añ aulauğa şıqqan. Bular joqta, Batıs Seber general-gubernatorı jebergen yesauıl Sotnikov basqarğan äsker Qara Torğayda otırğan Künemjan aulın şabadı. Beraz malı men yeke balasın qosa, Künemjannıñ özen bas yetep, on adamdı ustap alıp ketede.
Bunı yestegen sultan añnan qaytıp kelep, Künemjannıñ aulın kem şapqanın bele almay äure bolıp jürgende, arasında on kün salmay, yesauıl Sotnikov yende Aqsaqal töbedege Kenesarı toqalı men Yesengelde, Sarjan auıldarına tiede. Abaysız otırğan yelde qanğa boyap, jüzge tayau adamdı şauıp ölterep, mıñ tüye, üş mıñ bes jüz jılqı, on mıñ qoymen berge jiırma bes adamdı tutqın yetep aydap äketede.
Gorçakovtıñ bul qılığına Kenesarı bulqan-talqan bolıp aşulanadı, özeñe kese qıru kerek bolsa, men de körseteyen dep atqa menede. Mene osılay ızağa äzer şıdap jürgen künderdeñ berende, ordada qağaz jazıp otırğan Jüsepke:
— Yerteñ sarbazdarımız bas qosamız dep uädelesken Alaşahannıñ molasına jüremez, barasıñ ba? — dede.
— Baramın, — dep jauap berde qandı oqiğalardıñ tayap kele jatqanın onsız da sezep jürgen Jüsep oylanbastan.
Yerteñene özen qorğaytın Batırmurat basqarğan jasağımen Kenesarı Alaşahan ziratı turğan Qara Keñgerge bet aldı. Özge batırlarına da tez jetsen dep habar berde. Bul kökek ayınıñ ayaq keze yede. Jer jaña keuep, kögal şöp jıldağısınan yerte du yete qalğan. Arqadağı äle bekenes salınıp, mıltıq dauısı añ-qusın ürketpegen Arğınatı, Ulıtau, Keşetau, Ayırtaular alıstan munarlana körenep, qeyälıñdı terbetkendey. Onıñ üstene keñ dala biıl öte-möte körkem yede. Jel soqsa qulpıra tüsken şalğın. İese juparday añqidı. Beteñnen süygen köktem jele. Oyında da, qırında da, kölende de, şölende de sıñsığan qus... Tabiğattıñ osınşama sulu sureten körep mas bolğandaysıñ. Qeyälıñ köktem jelendey sar dalañdı şarlay kezede.
Kenesarı osı ğalamat jerden rasımen ayrılam ba degendey jan-jağına qayğıra qarap kele jattı. Yeke balası men Künemjannan ayırılğannan bere tepte özgerep ketken. Bölterekterenen ayrılğan böredey äbden qanközdenep alğan. Jurtpen de tes jarıp söylespeyde. Bar zären eşene saqtap betenen qan-söle qaşıp, aq sarı jüze surlana tüsken. Qimılı, jan-jağına qadala köz tastağan kelbete, qayğıdan göre Kenesarınıñ jüregen aşu-ıza, kek bilegendey.
Kenesarınıñ janınday jaqsı köreten äyele men balalarınan ayrılğanınan da basqa jüregen örtegen küyege bar. Jüsep onı da belede. Ol küyek — sultannıñ Arqa men Keşe jüzdeñ yel bilegen keyber bi, aqsaqaldarın özene yerte almağanınan tuğan küyek.
Orınbor äskeri gubernatorınıñ qaramağındağı orıs stanitsa, bekenesterene timegenmen Kenesarı yereuelene qosılmağan auıldardı şauıp, maldarın aydap aludı toqtatpağan. Ondağı oyı aqılğa könep soñınan yermegen jurttı talaumen, soyılmen qorqıtıp yergezu bolatın. «Öz yerkemen teñdegen, jeren bermegen qazaq auıldarın orıs generaldarı soldat şığarıp, qırıp-joyıp, qorqıtıp tartıp alğanda, bez nege söytpeymez», — dep oylaytın ol. Kenesarı osı qorqıtudı özeneñ yel bileudege ber ıñğaylı quralına aynaldırğan. «Qorqa-qorqa batır boldıq» degendey, soyılı tım batqan jurttıñ tübe özene jauğa aynalatının ol yeskermeyten. Yeskergese de kelmeyten .
Kenesarığa yermey jürgen yel bilegen adamdardıñ bere Orta jüzdeñ bie Jañbırşınıñ Balğojası yede. Ol özene jaqın jerde salınıp jatqan Torğay bekenesendege soldattarğa arqa süyep, sultannıñ beregeyek degen sözene tepte qulaq elmey qoyğan. Osığan ızalanğan Kenesarı ötken jılı bide ädeye qorlağanday aulına qarındası Bopay batırmen üş jüz sıpay jeberep, Balğojanıñ bar malın aydatıp alğan. Malın qaytarıp bersem Balğoja yende soñıma yerer degen Kenesarı biıl oğan kese salğan. Hatşısı Sidaq qojanı şaqırtıp alıp, ber jağı buyrıq, ber jağı öteneşe yetep oğan öleñmen hat jazdırğan.
Kenesarı hatında Balğojanı maqtay, tübe jereñde, yeleñde orıs patşası aladı dep qorqıta kelep:

...Arğın, Qıpşaq ağası!
Jırtılmasın, jarqınım,
Yelemezdeñ jağası.
Qanğanday-aq boldı ğoy
Bul qazaqtıñ talası,
Oyda Qoqan, qırda orıs,
äkem boldı qalası.
Kemnen tayaq jegendey
Bezdeñ qazaq balası.
Bıt-şıt bolıp jürgene —
Auzınıñ alası.
Tezgen berse Kenege,
Qanat qossa jebege,
Qırmaq tügel jauıñdı
Dal qılmasqa nemene! —
dep özene qosıluğa şaqırğan.
Beraq küş Kenesarıda yemes, mol äskerle aq patşada yekenen beleten Balğoja Kenesarığa qosılğısı kelmeyde. Aulın yerkek yemes, qatın Bopay şapqanına ızalanğan bi, tonalğan malın sadaqa qılıp, Kenesarığa ulı telde öleñmen aşulı jauap qaytarğan. Ol jauabınıñ ber jerende:

Qapeyäda kenetten,
Orğa tüser bolarsıñ,
Qaytıp şıqpaq zor bolar.
Seneñ, sultan, duşpanıñ
Jalğız orıs yemes-te,
Qayda barsañ aldıñda
Qurulı turğan tor bolar.
Rayıñnan qaytpasañ,
Tübende ädel basıñ qor bolar.
Bılay barsañ Qoqan bar,
Qoqañdağan äkeñ bar.
Bılay barsañ Üysen bar,
Üysen tolğan baysın bar,
Jürekke tüsken tüysen bar.
Bılay barsañ Buqar bar,
Jayın bolıp jutarlar,
Tau jaylağan qırğız bar!
Jürekke tüsken ber muz bar,
Artıñda qalğan orıs bar,
Bayğus-au, munda sağan qayda qonıs bar!..
— dep Kenesarığa sen tübende qor bolıp öleseñ dep qorqıtqan.
Qateñde dosıñnan qasıñ köregen. Bul hat Kenesarınıñ yeñ jaralı jerene tigen. Sultan bar sumdıq salmağın salğalı turğan jan-jağın qorşağan jauı barın Balğoja bisez de beleten. Kenesarı buğan aşulanğan joq. Jauınıñ köp yekenene köne tura, bärene jalğız öze qarsı şıqqan joq pa? «Ne oylağan armanğa jetu, nemese sol jolda qurban bolu!» — Sultanda böten şeşem joq. Onı aşulandırğan, ızalandırğan — yel ağası degen Balğoja bi seyäqtı adamdardıñ Kenesarınıñ osınday qiın jağdayında, qol uşın bermegene, Kene hanğa bas iep, Abılaydıñ aq tuın köteresudeñ ornına, ergesen mülde aulaq salıp, Rosseyä patşalığına bet burıp ketue.
«Jaraydı, meneñ janımdı tübe orıs, Qoqan, qırğız bereue aladı yeken ğoy. Balğoja bi, sen sonı dätke quat yetep quanadı yekenseñ, oğan deyen men seneñ janıñdı alayın!» dep Kenesarı sol küne tünde bideñ aulın qayta şauıp, özen at quyrığına baylap ölteruge bes jüz sarbazımen Janaydar batırdı attandırdı.
Beraq Janaydar batır sultannıñ armanın orınday almadı. Jorıqqa ketep bara jatıp, jolay qız künenen köñeldes Bopay aulına ber tün tünep, der kezende bideñ aulına jete almadı. Kenesarı ordasımen jasırın habardar bolıp otırğan Balğoja aulına Janaydar batırdıñ şıqqanın yestep, qaramağındağı bes jüz üyde yertep köterele köşep, Or qalasınıñ ar jağına qaştı. Bideñ jurtın sipap qalğan Janaydar batır özene qarsı şıqqan Ahmet sultan-praviteldeñ soldattarımen atısıp, odan soñ Sırğa qaray köşep kele jatqan Küker bideñ aulın şauıp, köp malın olja yetep qayttı.
Balğojadan ayrılıp qaluınıñ şın sebeben belmeyten Kenesarı Janaydar batırdıñ bul oljasına da riza boldı. Beraq jazğan hat Kenesarınıñ yesenen şıqpay-aq qoydı.
Sultannıñ soñğı kezde tım tunjırap ketuene sebep bolğan osı hat yekenen Jüsep-Gerburt te jaqsı beleten.
Bular Alaşahan molası turğan Keñger özeneneñ jazıq betkeyene jetkende basqa jaqtıñ batırları äle kelmegen yeken. Kenesarı şatırların tegep, sarbazdardı osı jerde kütpek boldı. Arada üş-tört kün ötte. Azıq-tülegen tüyege teñdep, äskerleren soñdarınan şubatıp batırlar da kele bastadı. Torğaydan İman batır, Yelek pen Erğızdıñ ortasın jaylağan Tabınnan Jolaman batır, özeneñ üzeñgeles serektere Ağıbay, Buqarbay, Jeke batır, Qudaymende batırlar aldımen jette. Köp keşekpey Janaydar men Bopay da kelde. Beraq Kenesarı äle yeşkemmen tes jarıp söylesken yemes. Jayşılıqtağı aqılgöylere, soğıs esende keñes bereten qandı köylek serektere Taymas pen äbelğazı da tel qatpay qoydı. Yeke köze qantalap, juqa yernen testenep, jalğız sergeldeñge tüsuene qarağanda ol yende ber batıl şeşemge kelgen jan sekelde. Sol şeşemen orındauğa tek ıñğayın kütep eşten tınğanday.
Kenesarı jasaqtarınıñ bas qosar jere Alaşahan beyeteneñ janı. Bul ara, üş jüzdeñ qazaqtarına teñ ortalıq. Yesel, Nura boyın jaylağan Orta jüzge de, Yelek, Jayıq jağasındağı Keşe jüzge de, Balqaş pen Sır, Jetesudı meken yetken Ulı jüzge de jer kendege. Onıñ üstene Alaşahandı qazaq özeneñ yeñ alğaşqı hanı dep beleten. Sol sebepten Kenesarı Abılay atasınıñ süyege jatqan Türkestan köp ruğa qaşıq bolğandıqtan, yelemezdeñ handıq tuın tekken ortası yede ğoy dep ırım körep ädeye osı aranı qalap alğan.